Elsevier, daar heeft iedereen wel eens van gehoord, Misschien heeft u nog een Winkler Prince Encyclopedie in de kast staan. Of u heeft het weekblad wel eens bij de kapper zien liggen.
In het Elsevier weekblad publiceert met enige regelmaat allerlei onderzoeken. En dat doet Elsevier al heel lang. Elsevier is een van de grootste uitgevers van wetenschappelijke literatuur. Ik denk dat elke nederlander wel een klein beetje trots is op het in 1880 opgerichte uitgeversmaatschappij met een eigen wikipedia pagina in bijna alle talen.
Maar of die trots vandaag de dag nog gegrond is… valt te betwijfelen.
Al geruime tijd is er wat aan de hand met Elsevier. Elsevier is een academisch uitgever die onderzoeken en kennis van wetenschappers publiceerd. Deze onderzoeken en kennis zijn onmisbaar voor universiteiten ten behoeven van het onderwijzen en ontwikkelen van nieuwe technologieen in de diverse vakgebieden. En u raad het al, inzage in deze onderzoeken kosten geld. Veel geld.
In februari van dit jaar, nadat langdurige onderhandelingen waren afgebroken, beëindigde de Universiteit van Californië haar abonnement bij Elsevier. Een centraal knelpunt in deze onderhandelingen was rond open toegang: met name de weigering van Elsevier om universele open toegang te bieden tot UC-onderzoek, een probleem verergerd door torenhoge abonnementsgelden.
U leest het goed, maar ik zal het proberen iets te verduidelijken.
De afgelopen jaren heeft de Universiteit van Californie allerlei onderzoeken gedaan in verschillende gebieden. Dit is gepubliceerd via Elsevier.
Als de Universiteit van Californie nu inzage wil in een van de door hun aangeleverde onderzoeken – dient daar voor betaald te worden. Hun eigen onderzoek!
Een academische uitgever zou de door wetenschappers geproduceerde kennis op grote schaal moeten verspreiden, en niet gebruiken als een soort van losgeld. Maar het gijzelen van wetenschappelijk onderzoek tegenover de academische gemeenschap is het buisinessmodel van ‘s werelds grootste uitgever van wetenschappelijke tijdschriften.
Veel academici zijn van mening dat wetenschappelijk onderzoek de wetenschappelijke vooruitgang het meest effectief bevordert wanneer deze algemeen beschikbaar is voor het publiek en niet onderhevig is aan de paywalls die door uitgevers zijn opgericht. Wetenschappelijk onderzoek is een drijvende kracht achter technologische innovaties, medische doorbraken en beleidsbeslissingen, en het grootste deel ervan in de VS maar ook in Nederland wordt door de overheid gefinancierd. Als bibliotheken, universiteiten, individuen en zelfs onderzoekers zelf moeten betalen om toegang te krijgen tot academisch werk, heeft iedereen daar last van.
Elsevier heeft winstmarges van meer dan 30%, grotendeels afkomstig van geld van de belastingbetaler. Academici besteeden hun tijd effectief aan uitgevers om artikelen te schrijven, peer reviews uit te voeren en zitting te nemen in redacties, en vervolgens eisen uitgevers het eigendom van het auteursrecht en controle over verspreiding. Universiteiten en andere instellingen financieren deze onderzoekers, en een mega-uitgever zoals Elsevier plukt de voordelen terwijl hij al dat werk achter een betaalmuur houdt.
Als reactie op dit verouderde en schadelijke systeem hebben twee UCSF-onderzoekers een petitie gestart om Elsevier te boycotten en alle academici opgeroepen te weigeren in Elsevier-tijdschriften te publiceren, hun artikelen te peer-reviewen of in hun redactie te zitten (zoals velen al hebben gedaan) . Ze hebben ook een stuk geschreven waarin wordt opgeroepen tot een bredere verbeeldingskracht van het academische publicatiesysteem, dat meer in overeenstemming is met een open toegangsmodel. Een groot en groeiend aantal wetenschappers heeft de petitie al ondertekend.
Dit is niet de eerste keer dat iemand om een boycot van Elsevier heeft gevraagd. Dit gaat zelfs terug tot 2012 met een oproep tot actie van wiskundige Timothy Gowers die leidde tot de campagne ‘De kosten van kennis‘(*) . Sindsdien zijn boycots verspreid over diverse landen, in Azië, Europa en Zuid-Amerika. Elsevier is ook hier in nederland in problemen gekomen, toen universiteiten zich verenigden om Elsevier te dwingen om 30% van het door Nederlandse onderzoekers gepubliceerde onderzoek open access te maken (hoewel ze om 100% vroegen).
Duitse universiteiten en onderzoeksinstellingen, die hun abonnementen bij Elsevier niet hebben verlengd vanwege een contractgeschil, zijn al van plan om hun voorspelde besparingen in abonnementsfondsen, te gebruiken om 50 wetenschappelijke tijdschriften van tien uitgevers van een abonnementsmodel om te zetten in open toegang.
Elsevier heeft ook een lange geschiedenis in het bestrijden van open access en ging zelfs zo ver om massale verwijderingsverzoeken in te dienen tegen auteurs die proberen hun eigen werk voor het publiek toegankelijk te maken. Ondanks enkele recente wetgevende successen op het gebied van open access in de wetgeving van Californië en universiteiten in het hele land die hun eigen open access-beleid voeren, zijn de inspanningen op federaal niveau herhaaldelijk tot stilstand gekomen in de Verenigde Staten (hoewel Europa meer succes had).
Elsevier lijkt echter alles in het werk te stellen om zichzelf nog verder te verlagen, en in 2016 ging het zo ver om online peer-review te patenteren (U.S. Patent No. 9,430,468) welke ook daadwerkelijk aan hun is toegekend
De vooruitgang van kennis en cultuur vindt plaats wanneer allerlei wetenschappelijke werken op grote schaal worden gedeeld, in plaats van opgesloten achter paywalls en beperkende licenties. Inspanningen om Elsevier te boycotten en het wetenschappelijke communicatie-ecosysteem opnieuw vorm te geven, staan in de voorhoede van de strijd om kennis.
Het is gek, dat er in nederland zo weinig aandacht wordt besteed aan de werkwijze van Elsevier. Met de huidige Co2/stikstof problematiek, ofhet thema duurzame energie – kan elk stukje wetenschap bijdragen aan de oplossing van deze wereldwijde problemen. Hoe gek, dat juist die informatie kan worden gegijzeld door een uitgeverij?
Dit is een vertaald artikel van de Electronic Frontier Foundation (EFF)
https://www.eff.org/deeplinks/2019/10/dont-let-science-publisher-elsevier-hold-knowledge-ransom
